Terugblik publieksbijeenkomst 19 mei 2021

Het versterken van de rol van de burger in de sociale zekerheid

Hoe kan de rol van de burger in de sociale zekerheid sterker worden? Dit is de basis onder de essaywedstrijd en de centrale vraag van de publieksbijeenkomst van NGSZ, Landelijke Cliëntenraad (LCR) en Sociaal Bestek op 19 mei.

Harold Herbert, bestuurslid van NGSZ, is gespreksleider. Amma Asante vertelt hem dat ze als voorzitter van de LCR dagelijks wordt geconfronteerd met de groeiende kloof tussen de overheid en de kwetsbare burger. Zij vraagt aandacht voor het beeld dat is ontstaan: de calculerende burger die moet worden gewantrouwd en een participatiesamenleving waarin de burger het zelf maar moet zien te redden.

Keerpunt

Volgens Asante zitten we wel op een keerpunt. Dit komt door de aandacht voor de relatie overheid-burger, door de Toeslagenaffaire en kritiek op uitvoeringsorganisaties als de Belastingdienst en UWV. Met de essaywedstrijd wil de LCR ideeën verzamelen om de stem van de burger een sterkere positie te geven en zo de kloof te dichten. Voorstellen waarmee de LCR verder kan.

Asante heeft samen met Harold Herbert, Diana Starmans (SVB) en Maarten Camps (UWV) de twaalf ingezonden essays beoordeeld op leesbaarheid en praktische toepassing. De drie winnaars zijn Anja Geurts, Ernst Zegers en Myrthe Weijman. Geurts’ essay is een hartenkreet van een mantelzorger die vastloopt in het zoeken van de juiste zorg voor haar kinderen. Zij pleit voor een minder geldgedreven, strak gereguleerde uitvoering en meer speelruimte voor uitvoerders.

Verschillende planeten

Ernst Zegers wijst in zijn inzending op de ingewikkelde regelgeving en op brieven waar veel burgers geen wijs uit kunnen. Overheid en burgers leven op verschillende planeten. De uitvoerders zouden veel vaker met burgers in gesprek moeten gaan om te horen wat zij nodig hebben.

De vertrouwensbreuk staat centraal in het essay van hoofdprijswinnaar Myrthe Weijman. Burgers worden niet gehoord, voelen zich niet gehoord. Om dat te herstellen kun je volgens haar twee dingen doen: raadgevende referenda en het organiseren van burger-praatgroepen die ideeën ontwikkelen over verschillende onderwerpen. Dat lukt als de overheid duidelijk uitlegt waarom ideeën worden overgenomen of niet. En als deze participatie niet bureaucratisch wordt. De overheid zou een nieuwsgierige organisatie moeten zijn die wil leren.

ABBA

De drie winnende essays zijn voor Camps en Starmans verhelderend geweest. Ze gebruiken de inzichten om hun eigen organisaties mensgerichter te maken. UWV gaat bijvoorbeeld vaker in gesprek met mensen die een klacht indienen of die het niet eens zijn met een beslissing. De organisatie analyseert telefoontjes, brieven en klachten op de rode draad. Zij leren er zelf van of leggen onderwerpen voor aan de minister als het over wetgeving gaat.

Verder betrekt UWV de cliëntenraad bij het verbeteren van formulieren en brieven. Er is een plan om ook cliëntenraden van verschillende regio’s intensiever te betrekken. De SVB heeft een klantenadviesraad die helpt bij het verbeteren van processen en brieven. Een klant die belt krijgt direct een medewerker aan de lijn. De SVB heeft hiervoor ABBA: Algemeen Beginsel van Behoorlijke Afweging. Ofwel: goed afwegen voordat een beslissing wordt genomen.

Niet pas achteraf

Voor Den Haag is de boodschap van alle deelnemers: zorg dat regels en wetten eenvoudiger worden, luister naar de burger, geef meer ruimte aan de uitvoering en betrek de uitvoering én burgers vooraf bij het maken of veranderen van wetten. Dus niet pas achteraf, want dan blijkt de burger de klos.

De winnende essays worden gepubliceerd in het juninummer van Sociaal Bestek.

De opname van de bijeenkomst is hier te zien.

Deze bijeenkomst werd technisch gefaciliteerd door MR. in opleidingen: