Nederlands Genootschap Sociale Zekerheid
Platform voor dialoog

Aanpak werkloosheid: hervorming of stilstand?
OWNH

Nederland verkeert nog volop in een crisis. De werkloosheid stijgt tot recordhoogten en de perspectieven voor de huidige werkloze om snel weer aan de slag te komen, lijken steeds kleiner te worden. Hoe moet de overheid daar nu mee omgaan? Het kabinet Rutte II begon de rit met het voornemen om zowel WW als ontslagrecht ingrijpend te hervormen. De WW-duur moest sterk worden ingekort om werklozen actiever aan het zoeken te krijgen en het ontslagrecht moest versoepeld worden om het voor werkgevers aantrekkelijker te maken om oudere werklozen in dienst te nemen. In het sociaal akkoord kwamen werknemers, werkgevers en kabinet overeen om ingrijpende hervormingen voorlopig uit te stellen. Is dat nu slim beleid of een zwaktebod?

Op 20 juni jl. organiseerde het NGSZ een Op-Weg-Naar-Huis bijeenkomst over dit thema: ‘aanpak werkloosheid: hervorming of stilstand?’

Na een welkomstwoord van Fred Paling van UWV, werd de middag geopend door Sandra de Vries, voormalig ‘werkloze des vaderlands’. Sluit de theoretische discussie van beleidsmakers en wetenschappers eigenlijk wel aan op de werkelijkheid van dit moment in Nederland? Sandra vertelde haar verhaal vanuit het perspectief van ‘de werkloze’; hoe kijken werklozen zelf aan tegen deze discussie? Na meer dan 200 sollicitatiebrieven was er voor haar aanvankelijk nog steeds geen zicht op een baan. Sandra schetste hoe haar periode van werkloosheid begon met het aanvragen van een WW uitkering, het volgen van een aantal ‘mislukte’ workshops, waarna zij uiteindelijk in de bijstand belandde. Hoewel Sandra enkele kritiekpunten benoemde (de begeleiding kan veel beter, je verdoet veel tijd met het schrijven van brieven) kwam zij ook met oplossingen. Ze vertelde onder andere over DeBroekriem en het Werkcafé, beide initiatieven voor en door werkzoekenden. Samenwerken levert veel meer op dan nu wordt gedacht, vooral bij het UWV. Laat iedereen doen waar hij/zij goed in is en bundel dan de krachten. Sandra benoemt tevens de kracht van het nieuwe solliciteren, het netwerken. Als voorbeeld noemt ze Aaltje Vincent, wat haar betreft de goeroe op het gebied van netwerken en werk vinden met behulp van social media.
Sandra heeft uiteindelijk via haar vrijwilligerswerk een nieuwe baan gevonden. Ze wil dan ook stimuleren om, als werkloze, vrijwilligerswerk te gaan doen. Op die manier kunnen mensen er achter komen waar hun passie ligt, en waar hun kracht ligt. Uiteindelijk kan het, via je netwerk, de opstap zijn naar je volgende baan.

Vervolgens was het woord aan Frank den Butter, hoogleraar aan de VU. Volgens hem is het sociaal akkoord een gemiste kans. Den Butter wees onder meer op de heilzame effecten van ingrijpende hervormingen van de WW en het ontslagrecht in Duitsland. Mede hierdoor is de Duitse economie nu weer de motor van de EU. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) heeft in 2000 het onderzoek ‘Doorgroei van arbeidsparticipatie’ uitgevoerd. Enkele bevindingen die daaruit naar voren kwamen: houd de geboortegolf generatie (ouderen) aan het werk, ga voor optimale arbeidsmarktdynamiek (langer aan het werk blijven), denk aan het ‘zingevings-argument’ (plezier in het werk!) en laat loonprofielen aansluiten op productiviteitsprofielen. Den Butter benadrukt, aan de hand van een onderzoek van Bruil et al. (the definition of a job and the flow approach to the labour market; a sensitivity analysis for the Netherlands) de confrontatie tussen banenstromen en personenstromen (arbeidsvraag versus arbeidsaanbod). Arbeidsmarktdynamiek in ons land is vooral gevoelig voor de lengte van de baan; kortdurende banen veroorzaken veel dynamiek. Tevens constateert den Butter dat de baanvindkans bij ouderen kleiner is dan bij jongeren, lager is bij langere werkloosheid en hoger wanneer men zoekt vanuit een bestaande baan dan vanuit werkloosheid. Voorgaande informatie is de informatie ‘die we weten’. Den Butter stelt vervolgens de vraag: wat willen we weten? De mate waarin baanwisselingen vacatures opleveren? De rol van ZZP-ers en uitzendkrachten in de arbeidsmarktdynamiek? Tot besluit werpt hij een blik op de toekomst.

Klik hier voor de sheets van de presentatie van Frank den Butter.

Tot slot de visie van Aart van der Gaag, directeur van uitzendbranche ABU. Van der Gaag was nauw betrokken bij het sociaal akkoord en neemt al geruime tijd stelling over thema’s als werkloosheid, ontslag en arbeidsmarkt. Hij is van mening dat de problemen op de arbeidsmarkt onnodig geproblematiseerd worden. Het ontslagrecht zoals het was in Nederland, was niet zo verkeerd. Ook de vaststellingsovereenkomst was, indien die goed werd uitgevoerd, een goed middel om als werkgever en werknemer uit elkaar te gaan. Van der Gaag benadrukt dat de publiek-private samenwerking in Nederland uniek is, bijvoorbeeld het project voor aanpak van de oudere werkloosheid dat recent gestart is. Voor een goede uitvoering van die samenwerking is transparantie in de bestanden (van zowel gemeente als UWV) een voorwaarde. Met de huidige regelgeving is het voor werkgevers eerder een last om iemand aan te nemen. Als voorbeeld stelt hij de loondoorbetaling bij ziekte (gedurende twee jaar); in geen enkel ander land is dat het geval. Flexibiliteit van arbeid is goed voor zowel werkgever als werknemer, mits het goed wordt uitgevoerd. Men moet het ‘werkgeven’ gemakkelijker en aantrekkelijker maken. Arbeidsmarkttekorten bestaan volgens hem niet, die lossen zichzelf op. Hoewel Aart van der Gaag aangeeft niet zozeer in voorspellingen te geloven, besluit hij met een blik op de toekomst: de werkloosheid en de crisis gaan over, de vraag is alleen wanneer?


Terug naar overzicht